Poseidon is de Griekse god van de zee, het water, aardbevingen en hij staat bekend als de schepper van paarden. Ondanks dat hij een van de twaalf Olympische goden is, woonde hij niet op Olympus; hij had een goud onderzeese paleis waar hij met zijn vrouw Amphitrite verbleef. Hij was net als Zeus een rokkenjager en heeft verscheidene kinderen met zowel goden als mensen gekregen, in totaal meer dan 100. Met zijn eigen vrouw kreeg hij slechts twee kinderen waarvan Triton de bekendste is. Poseidon is de zoon van de titanen Kronos en Rhea en de broer van Zeus, Hades, Hestia, Demeter en Hera. In de meeste verhalen wordt Poseidon beschreven als een nors heethoofd die snel woede uitbarstingen kon krijgen. Hij had dan ook veel ruzies met zowel goden als mensen. Enkele van zijn bekendste ruzies zijn de ruzies met Athena en Odysseus. Poseidon is te herkennen aan zijn golvende haard, zijn drietand, zijn dolfijnen of wanneer hij wordt afgebeeld met een paard. In de Romeinse godsdienst staat hij bekend als Neptunus.
Biografie Poseidon
Geboorte van Poseidon
Om tot het verhaal van Poseidon te komen moeten we eerst teruggaan naar het verhaal van Zeus. Poseidon is het vijfde kind van Rhea en Kronos. De vader van Poseidon, Kronos, was een titaan die voor de Olympische goden over de wereld heerste. Kronos kreeg een voorspelling van zijn vader, Ouranos, die hem vertelde dat een van zijn kinderen hem van de troon zou stoten. Hierop besloot Kronos al zijn kinderen, waaronder Poseidon, op te eten, zodat deze hem niet van de troon konden stoten. Alleen Zeus, die na Poseidon als zesde kind was geboren, ontsnapte hieraan door een list van Rhea. Zeus groeide op en vergiftigde Kronos met een drankje waardoor deze al zijn kinderen uitbraakte. Hierop kwamen Poseidon en zijn broer en zussen (Hades, Demeter, Hestia en Hera) tevoorschijn. Doordat Zeus hen gered had uit de maag van zijn vader zwoeren zij trouw aan Zeus en zouden ze met zijn allen de strijd aangaan tegen hun vader. Hier kwam de titanenstrijd (Titanomachy) uit voort.
De titanenstrijd (Titanomachy)
Volgens de meeste bronnen zou de daaropvolgende titanenstrijd tien jaar duren. Poseidon, Zeus, Hades, Demeter, Hera en Hestia trokken vanaf Olympus ten strijde tegen hun vader Kronos. Ze waren echter zwaar in de minderheid ten opzichte van de titanen, waarop Zeus besloot om af te reizen naar Tartaros. Hier bevrijdde hij de cyclopen – reuzen met een oog – en Hekatoncheiren – reuzen met 50 hoofden en 100 handen -, die hen zouden helpen de titanen te verslaan. Als dank voor het bevrijden maakte de cyclopen wapens voor de drie broers; Poseidon kreeg een drietand, Zeus een bliksemschicht en Hades een helm die hem onzichtbaar maakte. Hiermee gewapend wisten de Olympische goden de titanen uiteindelijk te overwinnen. Na de overwinning trokken Zeus, Poseidon en Hades lootjes om te bepalen hoe de wereld verdeeld zou worden. Zeus werd gekozen als oppergod en kreeg de aarde en hemel, Poseidon de zee en Hades de onderwereld.
Poseidon, Hera, Apollo en Athena tegen Zeus
Poseidon had een opvliegend karakter, waardoor het niet zal verbazen dat hij niets moest hebben van de arrogante houding van Zeus als oppergod. Hera (ondertussen de vrouw van Zeus) zag dit en besloot om Poseidon, Apollo en Athena mee te nemen in haar complot om Zeus van de troon te stoten. Hera vergiftigde Zeus zijn drankje waardoor die in een lange slaap zou vallen en vervolgens bonden Poseidon, Apollo en Athena Zeus vast met een touw met honderd knopen. Ze legde zijn bliksemschicht buiten zijn bereik waardoor die niks kon doen. Terwijl de goden zaten te ruziën wie de macht zou krijgen, riep de nereïde Thetis Briareus op vanuit Tartaros, een van de hekatoncheiren die hen had geholpen in de titanenstrijd. Deze wist met zijn honderd armen de knopen er snel uit te halen en Zeus was bevrijd. Eenmaal los bestrafte hij Poseidon, Apollo en vooral Hera.
Straf van Zeus: Poseidon verbannen naar Troje
Zeus was niet genadig ten opzichte van de goden die in opstand waren gekomen. Hij ontnam Poseidon en Apollo tijdelijk hun goddelijke autoriteit en stuurde ze naar de koning van Troje, Laomedon, waar ze hem moesten dienen. Voor hem zouden ze de muren van Troje moeten maken, waar ze in ruil zijn onsterfelijke paarden voor terug zouden krijgen. Laomedon kwam zijn afspraak echter niet na en hield de paarden voor zichzelf. Als wraak stuurde Poseidon een zeemonster op Troje af (nog voordat de Trojaanse oorlog was begonnen). Herakles zou dit zeemonster uiteindelijk verslaan.
Poseidon in de Trojaanse oorlog
Het is niet gek om in te denken dat de wraakzuchtige Poseidon de Grieken zou steunen in de Trojaanse oorlog. Hoewel Zeus verzocht niet aan de oorlog mee te doen, hielp Poseidon de Grieken met het winnen van de oorlog. Hoewel hij gunsten verleende aan de Grieken tijdens de oorlog, was die na de oorlog niet tevreden hoe de zegevierende Grieken zich gedroegen. Zo hielp hij Athena de Griekse held Ajax te straffen voor zijn verkrachting op Cassandra en zou hij de Griek Odysseus straffen.
Poseidon tegen Odysseus
Het verhaal van Odysseus is een van de bekendere verhalen van de Griekse mythologie. Na de Trojaanse oorlog wilde Odysseus terug naar huis, maar tijdens zijn reis naar huis strandde hij aan op het eiland Sicilië, wat op dat moment bewoond werd door cyclopen. Een van die cyclopen was Polyphemos, een zoon van Poseidon. Polyphemos nam Odysseus gevangen en wou hem opeten, maar dankzij een list wist Odysseus hem blind te steken en te ontsnappen. Uit wraak voor het verblinden van zijn zoon strafte Poseidon Odysseus met stormen, hoge golven en stuurde hij zeemonsters op Odysseus af. Uiteindelijk zou de terugreis van Odysseus door Poseidon zijn straffen tien jaar lang duren.
De strijd om Athene: Poseidon tegen Athena
Poseidon was een hebzuchtig heerser en is meerdere keren de strijd aangegaan met andere goden om territorium. Zo ook om de huidige hoofdstad van Griekenland, Athene. Om controle over Athene te krijgen hielden de twee goden een wedstrijd tegen elkaar; de god die het beste geschenk aan de Atheners zou geven, zou de bescherm(st)er van de stad worden. Poseidon sloeg met zijn drietand in de Akropolis op de grond waaruit een waterbron ontstond. Hij had echter met een ding geen rekening gehouden; het was een zoutwaterbron, waardoor de Atheners er niet veel aan hadden. Pallas Athena gaf de Atheners een betere gift: de olijfboom. Sinds de olijfboom fruit, olie en hout gaf werd deze gift als beter bevonden, waardoor Athena de beschermster van Athene werd.
Andere mythes van Poseidon
Het ontstaan van paarden
Hoewel je zou verwachten dat Poseidon alleen verbonden zou zijn met zeewezens, wordt hij in meerdere mythes verwezen als de god van de paarden. Er zijn verschillende versies hoe het paard precies is ontstaan, maar het meest gangbare is dat Poseidon met zijn trident op een steen sloeg waaruit het eerste paard ontstond. Volgens sommige mythes zou Athena het paard later rij teugels geven zodat de mensen op een paard konden zitten. Andere verhalen weerspreken dit weer echter en zeggen dat Poseidon ook de rij teugels aan het eerste paard gaf. Een andere mythe zegt dat Poseidon en Medusa samen gingen waaruit het eerste paard, Pegasus, voortkwam. Weer een andere mythe zegt echter dat het eerste paard is ontstaan nadat Demeter en Poseidon de liefde bedreven. Welke mythe je ook mag geloven, in al deze mythes staat Poseidon centraal als de schepper van het paard.
Atlantis
De Griekse filosoof Plato bracht Poseidon in verband met de gezonken stad Atlantis. Volgens Plato huwde Poseidon Kleito en bouwde hij op de heuvel waar zij woonde de stad Atlantis. Poseidon en Kleito zouden volgens Plato 10 kinderen (vijf tweelingen) krijgen die allen over een deel van Atlantis zouden heersen. Atlas was hiervan het bekendste kind. Uiteindelijk zou de zondvloed van Zeus Atlantis doen zinken.
Poseidon zijn vrouw en minnaressen
Ondanks dat Poseidon getrouwd was met Amphitrite bleef hij een echte rokkenjager. Voordeel aan zijn vrouw was dat deze niet snel jaloers was (in tegenstelling tot Hera) waardoor Poseidon in principe gewoon zijn gang kon gaan zonder verregaande gevolgen. Sommige van zijn onlegitieme kinderen, zoals Theseus, erkende Amphitrite zelfs. Hieronder wordt zijn vrouw en zijn belangrijkste minnaressen kort besproken.
Amphitrite: Amphitrite was een dochter van Nereus en Doris. Volgens de mythe vluchtte ze toen Poseidon zijn oog op haar liet vallen. Poseidon gaf echter niet op en gaf een dolfijn de opdracht haar te zoeken en te overtuigen om met hem te trouwen. De dolfijn wist haar te overtuigen, waarop Poseidon de dolfijn in de sterren vereeuwigde als het sterrenbeeld Delphinus. Samen kregen Amphitrite en Poseidon drie kinderen: Triton, Rhode en Benthesikyme.
Demeter: Toen Demeter aan het rouwen was voor het verlies van haar dochter Persephone aan de onderwereld, sloeg Poseidon toe. Volgens de mythe transformeerde Demeter zich in een merrie en verhulde zich in een kudde. Poseidon transformeerde zichzelf naar een hengst en verkrachtte haar vervolgens. Ze kregen samen twee kinderen: het paard Arion en de dochter Despoina.
Medusa: Iedereen kent medusa tegenwoordig als de vrouw met het slangenhaar die iedereen die haar aankijkt versteend, maar voor Medusa zo werd was ze een beeldschone vrouw. Dit viel ook Poseidon op, die haar verkrachtte in de tempel van Athena. Uit wraak veranderde Athena Medusa’s haar in kronkelende slangen en zorgde ze dat iedereen die haar aankeek werd versteend. Medusa en Poseidon kregen samen twee kinderen: Pegasus (het paard met vleugels) en Chrysaor.
Caeneus: Caeneus was de volgende vrouw waar Poseidon zijn oog op liet vallen. En zoals eerder vermeld was Poseidon meestal niet zachtaardig. Poseidon verkrachtte Caeneus, waarop ze vervolgens een wens mocht doen van Poseidon. Haar wens? Te veranderen in een onkwetsbare man, zodat ze nooit meer hetzelfde hoeft mee te maken. En zo geschiedde.
Amymone: Amymone was een van de danaïdes, een dochter van koning Danaos. Poseidon had in Argos zijn gebied verloren aan Hera, waardoor die het gebied daar drooglegde. Daarom moest Amymone van haar vader op zoek gaan naar water in Argos. Tijdens de zoektocht stuitte ze op een sater die haar probeerde te verkrachten, waarop Poseidon haar redde en besloot haar te vertellen waar ze water kon vinden. Dit deed hij niet zonder reden: hij had zelf een oogje op Amymone. Samen kregen ze een kind: Nauplios, de navigator.
Aethra: Met Aethra zou Poseidon een van zijn bekendste kinderen krijgen: Theseus. Haar vader koppelde haar aan de Attische koning Aegeus, waarmee ze het bed deelde. Op dezelfde avond dat ze met Aegeus had geslapen sprak Athena haar in een droom toe om naar het eiland Sphaira te gaan. Daar sliep ze in de nacht met Poseidon waardoor ze zowel zwanger was van Poseidon als Aegeus.
Aanbidding van Poseidon in het oude Griekenland
Poseidon speelde een belangrijke rol in de godsdienst van de oude Grieken. Dit kwam doordat hij de god van de zee en aardbevingen was, waardoor die voor veel Grieken een belangrijke rol in hun dagelijks leven speelde. Zo vereerde bijna alle zeelui Poseidon en gaven ze voor ze een reis over het water maakte offers aan de god. Ook speelde Poseidon voor de Grieken op het land een belangrijke rol; zijn water kon er voor zorgen dat de grond vruchtbaar werd. In streken die doorgaans arm aan water waren vereerde ze Poseidon extra, in de hoop dat hij rivieren of bronnen aan zou brengen.
Kenmerken Poseidon
Beschrijving van de god Poseidon
Poseidon wordt in veel verhalen beschreven als een god met een zeer opvliegend karakter, die snel ruzie kon krijgen met anderen. Hij is vaak op zoek naar manieren om zijn macht of territorium uit te breiden en is zeer wraakzuchtig. Zijn karakter wordt vaak vergeleken met hoe de Mediterraanse zee zich gedraagt; meestal is die rustig en relaxed, maar soms kan die opeens helemaal omslaan en een storm aan boosheid met zich meebrengen. De Grieken omschreven hun goden vaker met menselijke eigenschappen. Goden hadden, net als mensen, zowel goede als slechte eigenschappen. Poseidon was hier geen uitzondering op.
Uitbeelding en attributen van Poseidon
Poseidon wordt meestal afgebeeld als een oude, wijze man met een weelderige baard en doordringende ogen. Hij draagt bijna altijd een drietand in zijn hand en je ziet hem vaak afgebeeld op een strijdwagen met vier paarden die over de golven rijden. Ook zie je hem vaak met dolfijnen, Pegasus of zeemonsters afgebeeld. Soms draagt hij een krans van pijnboomtakken op zijn hoofd, de boom die met Poseidon in verband werd gebracht.