Apollo kende vele taken in de Griekse mythologie. Hij is de olympische god van de muziek, profetie en orakels, boogschieten, genezing en ziektes, poëzie, de waarheid en hetgeen waar we hem hedendaags het meest van kennen, de zon en het licht. Met zoveel verschillende rollen toegedicht zal het niet verbazen dat het de meest vereerde god in de tijd van de oude Grieken was. Hoewel Apollo, vooral dankzij het latere Hellenisme, vaak vereenzelvigd wordt met Helios, zijn ze in de oude Griekse mythologie te onderscheiden als twee verschillende goden. Helios was de titaan die daadwerkelijk als de zon werd gezien, hij reed elke dag in zijn strijdwagen rond de wereld met de zon achter zich aan, terwijl Apollo als de god van de zon en het licht werd gezien en niet als de zon zelf. Apollo is de zoon van Zeus en Leto en de tweelingbroer van Artemis. Hij is de enige van de belangrijke Griekse goden die zowel in de Griekse als de Romeinse mythologie dezelfde naam heeft.Â
Biografie Apollo
Geboorte
Apollo is de zoon van Zeus en Leto en de tweelingbroer van Artemis. Voordat Zeus met Hera trouwde, had hij met Leto een verhouding. Terwijl Leto al zwanger was, scheidden hun wegen en trouwde Zeus met Hera. Ondanks dat Leto al zwanger was voordat Hera en Zeus samen waren, was Hera jaloers en wraakzuchtig ten opzichte van Leto. Hera probeerde dan ook op elke manier te verhinderen dat Leto kon bevallen van haar kinderen door alle landen te bevelen om Leto te mijden en onderdak aan haar te weigeren. Ook stuurde ze de slang/draak Python achter Leto aan om haar te doden. Op zoek naar een veilige plek om te bevallen kwam Leto uiteindelijk op het eiland Delos terecht, dat noch als land noch als eiland beschouwd werd, waardoor ze er veilig kon bevallen. Hier werd Artemis als eerst geboren, die Leto vervolgens zou helpen met de bevalling van Apollo. Meteen na zijn geboorte voerde de titaan Themis Apollo met het godenvoedsel Ambrosia, waarop hij al binnen vier dagen veranderde in een sterke jonge god. Nadat hij van de Ambrosia had gegeten vroeg hij direct om een boog en een lier en verkondigde hij dat hij de wil van Zeus aan iedereen zou opdragen.
Apollo neem het op tegen Python
Toen Leto eenmaal bevallen was keerde de slang/draak Python terug naar zijn thuisplaats, Delphi, waar hij de bewaker was van het orakel van Themis. Apollo groeide echter snel op en was uit op wraak op Python, omdat die getracht had zijn moeder te doden terwijl ze zwanger was. Hij zocht Python in Delphi op en doorboorde de slang/draak met 100 pijlen, waarop hij de heerser over het orakel van Delphi zou worden. Door de overwinning op Python zou Apollo ook wel de bijnaam Pytho krijgen en zou ter herinnering aan de overwinning elke vier jaar de Phytische spelen worden gehouden.
Apollo en Artemis tegenover de reus Tityus
Tityus was een reus die volgens sommige verhalen de zoon van de moeder van de aarde Gaia was en volgens sommige verhalen een zoon van Zeus. In opdracht van Hera probeerde Tityus Leto te verkrachten terwijl ze onderweg was naar het orakel van Delphi. Apollo en Artemis kwamen echter snel in actie, waarop Apollo Tityus met een regen aan pijlen doorboorde en doodde. Als straf voor zijn daad zou Tityus in Tartaros worden bestraft voor zijn daad; hij werd uitgestrekt tegen aan de grond vastgemaakt, waarop twee gieren elke dag zijn steeds weer teruggroeiende lever opaten. De straf die Tityus kreeg doet sterk denken aan dezelfde straf die Prometheus zou krijgen van Zeus.
Hera, Apollo, Poseidon en Athena tegen Zeus
Zeus was lang niet altijd een even goede heerser over Olympus. Hierop besloot Hera, die op wraak uit was door al Zeus zijn escapades met andere vrouwen, een complot op te zetten om de macht van Zeus over te nemen. Ze nam Apollo, Athena en Poseidon hierin mee. Hera vergiftigde Zeus zijn drankje waarop die in een diepe slaap viel. Apollo, Athena en Poseidon bonden Zeus vervolgens vast met een onbreekbaar touw met honderd knopen erin. Helaas voor de bondgenoten zag de nereïde Thetis dit allemaal gebeuren en liet de hekatoncheir Briareus op vanuit Tartaros, die Zeus bevrijdde. Zeus was niet genadig tegenover Apollo, Poseidon en vooral Hera. Van zowel Apollo als Poseidon werd hun goddelijke autoriteit tijdelijk afgenomen en beide werden naar de koning van Troje, Laomedon, gestuurd. Hier zouden Apollo en Poseidon de opdracht krijgen om de grootse muren van Troje te bouwen.
Apollo in de muziek
Op de dag dat Hermes werd geboren vond hij de lier uit door het schild van een schildpad met snaren te spannen. Apollo was zo onder de indruk van het geluid dat het instrument maakte dat hij zijn runderen, die Hermes graag wou hebben, ruilde voor de lier. Sinds die dag zou de lier het bekendste attribuut van Apollo zijn en zou hij zo goed worden in het bespelen van de lier dat hij bekend zou worden als de god van de muziek. Apollo zou echter meerdere keren uitgedaagd worden om te zien of hij ook daadwerkelijk de beste muzikant was.
Apollo tegenover Marsyas
Volgens een legende had Athena de fluit uitgevonden. Ze merkte via de weerspiegeling van het water echter op dat wanneer ze uit alle kracht de fluit speelde, haar wangen te bol werden en haar gezichtsuitdrukking er lelijk uitzag, waarop ze de fluit weggooide. De sater Marsyas vond de fluit, leerde het instrument bespelen en was er na verloop van tijd zo erg overtuigd van zijn kwaliteiten op de fluit dat hij Apollo uitdaagde voor een duel omtrent wie de beste musicus was. Apollo accepteerde de uitdaging, onder voorwaarde dat de winnaar de verliezende partij op elke gewenste manier kon behandelen. Er zijn verschillende versies hoe Apollo het duel zou winnen. Het ene verhaal vertelt dat Apollo de lier ondersteboven zou bespelen, waardoor hij won. Het andere verhaal vertelt dat Apollo won doordat hij naast het bespelen van de lier ook ging zingen. Welk verhaal je ook wil geloven, feit is dat Apollo de muziekwedstrijd won. Als straf voor het uitdagen van hem bond Apollo Marsyas aan een boom en vilde hem levend.
Apollo tegen Pan
Pan, de god van de natuur, was naar verluidt de uitvinder van de panfluit. Net als Marsyas was ook hij overtuigd van zijn kunnen op het instrument, waarop hij Apollo uitdaagde voor een muziekwedstrijd. Ze zouden de wedstrijd houden op de berg Tmolus, waar al hun volgelingen de wedstrijd zouden bijwonen. Pan begon met spelen en was indrukwekkend, maar toen Apollo de lier bespeelde stopte alles in de omgeving met geluid maken, omdat niemand de prachtige muziek wou missen. Apollo werd unaniem tot winnaar van de wedstrijd bekroond. Unaniem? Misschien toch niet. Alleen een volgeling van Pan, Midas (die we in een latere mythe zullen kennen als de man die alles wat hij aanraakte in goud veranderde), zou voor Pan kiezen. Hierop besloot Apollo de oren van Midas in ezelsoren te veranderen, omdat hij duidelijk geen menselijke oren voor muziek had.
Liefdesaffaires van Apollo
Apollo was een geliefde god. Net wat te geliefd eigenlijk. En Apollo hield ook van velen. Zowel mannen als vrouwen moesten geloven aan de charmes van de god. En, net zoals de velen liefdesverhalen in de Griekse mythologie, eindigden slechts enkele verhalen met een goede afloop.
Daphne
Om tot de mythe van Daphne te komen, moeten we eerst terug naar eerder voorval. Nadat Apollo Python had neergeschoten, ziet hij Eros (Cupido) staan die zijn boog aan het spannen is. Apollo, die erom bekend staat dat de boog zijn wapen is en er nooit mee mist, maakt een beledigende opmerking jegens Eros over wat een kleine jongen met de wapens van een man doet. Dit schoot bij Eros in het verkeerde keelgat, waarop hij besloot om wraak te nemen op Apollo. Hij maakte twee verschillende pijlen: een gouden en een loden pijl. De gouden pijl ontsteekt liefde, de loden pijl verdrijft de liefde. De gouden pijl schoot Eros op Apollo af, die hierdoor verliefd werd op Daphne, de loden pijl vuurde hij op Daphne af, waardoor zij Apollo’s liefde juist afwees. Apollo, die verliefdheid niet stop kon zetten, bleef Daphne achtervolgen tot Daphne er genoeg van had en aan de goden smeekte om haar te redden. Haar vader Peneus kwam haar tegemoet en veranderde Daphne in een laurierboom. Hierdoor zou de laurier voortaan symbool staan voor Apollo.
Coronis
Coronis, een prachtige verschijning en dochter van de koning van Thessalië, Phlegyas. Terwijl ze zat te baden in de rivier merkte Apollo haar op en werd hij direct verliefd op haar. Apollo wist Coronis te verleiden en deelde het bed met haar, waarop ze zwanger zou raken van een zoon. Terwijl ze nog zwanger was moest Apollo weg zijn goddelijke plichten, waarop hij een witte raaf vroeg om een oogje in het zicht op Coronis te houden. Tijdens Apollo’s afwezigheid werd Coronis echter verliefd op een ander en deelde ze het bed met Ischys. Apollo kreeg dit te horen via de raaf en zond Artemis eropuit om Coronis te doden. Uit woede veranderde hij de raaf in een zwarte kleur, omdat die niet had ingegrepen voordat Ischys het bed deelde met Coronis. En zo geschiedde; Artemis doorboorde Coronis en haar familie met haar pijlen. Apollo kreeg achteraf toch spijt en besloot om hun zoon uit de buik van Coronis te redden. Hun zoon zou Asklepios heten, die bij de centaur Chiron in de leer ging om genezing te studeren. Asklepios zou later via een bijzondere route de god van de geneeskunde worden.
Marpessa
Helaas voor Apollo was Coronis niet de enigste vrouw die een ander boven hem zou verkiezen. Marpessa was een kleindochter van Ares en groeide op met een vader die haar altijd bij zich wilde houden en niet uit wou huwelijken. Idas, een van de Argonauten, had zijn oog echter op haar laten vallen en besloot Marpessa te ontvoeren met een gevleugelde strijdwagen, die hij van Poseidon als gift had gekregen. Ze vluchtten samen en kwamen bij een tempel aan waar ze zouden overnachten. Idas merkte de volgende dag echter op dat Marpessa verdwenen was. Apollo had zijn oog op Marpessa laten vallen en had haar gestolen. Idas, die als Homerus omschreven werd als de sterkste van alle mannen op aarde, liet het hier niet bij zitten en zette de achtervolging in op Apollo om Marpessa terug te krijgen. Ze zouden elkaar treffen en daarop volgde een urenlange strijd, waaruit geen winnaar zou komen. Na het wapengekletter een aantal uur aanschouwd te hebben had Zeus er genoeg van en greep hij in. Zeus stopte het gevecht en gaf Marpessa de keuze om te kiezen bij wie ze liever zou zijn. Ondanks het knappe uiterlijk van Apollo koos Marpessa ervoor haar leven met Idas door te brengen, omdat ze verwachtte dat door Apollo’s onsterfelijkheid hij uiteindelijk snel op haar uitgekeken zou zijn. Apollo accepteerde Marpessa’s besluit en beloofde op geen van beiden wraak te nemen.
Acacallis
Apollo liet zijn oog meermaals op sterfelijke prinsessen vallen. Zo ook bij Acacallis. Ze was de dochter van Minos, koning van Kreta. Apollo werd verliefd, deelde het bed met Acacallis en samen kregen ze een zoon, Miletus. Uit angst voor de wraak van haar vader, die nog niet wist dat ze een kind had gekregen, legde ze Miletus ten vondeling in het bos. Apollo liet Miletus door wolvinnen voeden tot hij door herders kon worden opgevoed. Minos zou er uiteindelijk achter komen dat Acacallis een kind had gekregen, waarop hij haar verbande naar Libië. Miletus zou later de stad Milete stichten.
Chione
Het verhaal van Chione laat zien dat je nooit te vol van jezelf moet worden, omdat de goden uiteindelijk over het leven zullen beslissen. Chione was de dochter van Daedalion. Chione groeide op tot een prachtige vrouw die van de interesse genoot van meer dan duizend sterfelijke mannen. Ook de goden hadden een oogje op haar. Zowel Hermes als Apollo bezochten haar op dezelfde nacht, waarop ze zwanger werd van een tweeling. Een zoon van Hermes, Autolycus (de latere grootvader van Odysseus) en een zoon van Apollo, Phillamon. Doordat Chione door twee goden in een nacht bezocht was begon ze het iets te hoog in haar bol te krijgen, waarop ze begon te beweren dat ze mooier was dan godinnen als Artemis. Voor deze uitspraak besloot Artemis om Chione te bestraffen en ze doorboorde haar met een pijl door de borstkas. Chione haar vader, Daedalion, was zo vervuld van verdriet dat hij besloot van een klif af te springen. Apollo, die medelijden had gekregen met hem, transformeerde hem vlak voordat hij op de grond terechtkwam in een grote havik. Er wordt gezegd dat de kracht van de havik, evenals zijn neiging om op andere vogels te jagen, het resultaat is van Daedalion’s vroegere moed en de woede veroorzaakt door de dood van zijn dochter.
Kyrene
Apollo is de tweelingbroer van Artemis, de god van de jacht, waardoor het niet zal verbazen dat wanneer er een sterke vrouw zou zijn die meedogenloos op jacht kon gaan hij hier verliefd op zou worden. Kyrene was zo’n vrouw. Ze was de dochter van Hypseus, koning van de Lapiden. Het verhaal vertelt dat een leeuw haar vaders schapen aanviel. Kyrene vocht, onder toezicht van Apollo, met de leeuw en wist deze uiteindelijk te verslaan. Apollo werd direct verliefd op haar. Hij vroeg raad aan Cheiron, die Apollo goedkeuring gaf om Kyrene tot bruid te maken. Apollo nam haar in zijn gouden koets mee naar Noord-Afrika, waar ze de stad Cyrene zouden stichten. Samen zouden ze twee kinderen krijgen: Aristaios en Idmon.
Hyakinthos
Het verhaal van Hyakinthos (of Hyacinthus in het Latijn) is een bekende Griekse mythe. Apollo viel niet alleen op vrouwen, maar kon ook voor mannen vallen. Hyakinthos was een knappe, jonge prins, die van de aandacht van meerdere goden genoot. Apollo wist zijn liefde echter voor hem te winnen. Apollo was zo verliefd dat hij zijn taken voor het orakel van Delphi verwaarloosde, hij wilde alleen nog maar leuke dingen met Hyakinthos doen. Op een dag nam Apollo Hyakinthos mee om hem te leren Discus te werpen. Apollo, die indruk wou maken op Hyakinthos, wierp de discus zo hard hij kon. Hyakinthos rende achter de discus aan om deze te vangen, maar het noodlot sloeg toe. De discus stuiterde terug en kwam op het hoofd van Hyakinthos terecht. Apollo probeerde van alles, maar het was helaas te laat; Hyakinthos was niet meer te genezen. Vervuld van verdriet creëerde Apollo van het bloed dat op de grond viel een bloem, de hyacint. Er bestaan twee versies van deze mythe. De andere mythe vertelt dat de discus door toedoen van de westenwind god Zephyros op het hoofd van Hyakinthos terechtkwam. Zephyros zou ook een oogje hebben op Hyakinthos en was jaloers dat hij voor Apollo had gekozen.
Kyparissos
Kyparissos was een knappe jongeman die leefde in het woud. Hij was een geliefde van Apollo. Kyparissos leefde samen met een mythisch hert in het woud, dat zeer op hem gesteld is. Terwijl het hert aan het slapen is gaat Kyparissos op jacht, waarbij hij per ongeluk het slapende hert met zijn speer doorspiest. De ontroostbare Kyparissos weet geen raad meer en vraagt aan Apollo om hem eeuwig te laten rouwen. Hierop besluit Apollo hem in een Cipres boom, wat bekend zou staan als het symbool voor de rouw.
Cassandra
De mythe van Cassandra, misschien wel de bekendste mythe waarin Apollo een belangrijke rol speelt. Cassandra was een Trojaanse prinses, dochter van de koning en koningin van Troje, Priamus en Hekabe. Op de dag dat Cassandra Apollo’s tempel bezocht raakte Apollo op slag verliefd op de prachtige verschijning. Hij wou dan ook direct het bed delen met haar. Cassandra stemde toe, onder de voorwaarde dat Apollo haar de gave zou geven om de toekomst te voorspellen. Zo geschiedde: Apollo gaf Cassandra de gave om de toekomst te voorspellen. Wat hij echter niet had zien aankomen, was dat Cassandra zich niet aan haar woord zou houden. Ze weigerde het bed met Apollo te delen. Apollo was woest, maar een god kon nooit een gift die hij had gegeven van iemand afnemen. Daarom besloot hij een vloek aan de gave van het voorspellen van de toekomst toe te voegen. Ondanks dat Cassandra de toekomst kon voorspellen, zou niemand, maar dan ook niemand haar geloven. Cassandra zou vervolgens meerdere voorspellingen doen van de val van Troje en vertelde zelfs dat het paard van Troje niet binnengehaald moest worden omdat het een valstrik was. Niemand geloofde haar echter door de vloek van Apollo. Cassandra zou uiteindelijk oorlogsbuit worden van Agamemnon, waar ze later op een tragische wijze aan haar einde zou komen.
Kinderen van Apollo
Apollo kende vele liefdes, waardoor die ook veel nageslacht heeft verwekt. Het is lastig om precies te bepalen hoeveel kinderen Apollo heeft. Sommige mythische personen worden, mede door de verschillende verhalen, met verschillende ouders in verband gebracht. Hierdoor is het lastig om precies te bepalen wie nou het kind van wie is. Desondanks is van Apollo vrij duidelijk dat hij er een lustig liefdesleven op nahield. Hij wordt dan ook in verband gebracht als vader van meer dan 60 kinderen. Zijn belangrijkste kinderen waren:
- Asklepios
- Aristaios en Idmon
- Miletus
- Hector (volgens sommige verhalen)
- Ion
- Philemon
- Delphos
Kenmerken Apollo
Beschrijving van de god Apollo
Aan de hand van zijn mythes kan je Apollo omschrijven als een knappe en getalenteerde god. Hij kan zingen, genezen, de toekomst zien, boogschieten en nog veel meer goede eigenschappen zijn aan hem toegeschreven. Het is niet voor niets dat Apollo geliefd was onder zowel de goden als de mensen. Onder de Grieken was hij zelfs de meest vereerde god van allemaal, ondanks dat Zeus de oppergod was. Zoals bijna alle goden in de Griekse mythologie komen ook zijn slechte eigenschappen duidelijk naar voren. Zo was hij trots en draaide de wereld vooral om hemzelf. Desondanks is Apollo een zeer geliefd karakter waar over het algemeen meer goed dan kwaad uit kwam.
Uitbeelding en attributen van Apollo
Apollo wordt in verhalen beschreven als een knappe, jonge god. Hij had geen baard en heeft lang haar. In de oude Griekse kunst is die vaak naakt uitgebeeld, maar kan die soms een gewaad aan hebben. Er zijn meerdere attributen aan Apollo verbonden, waarvan de lier en pijl en boog zijn bekendste attributen zijn. Andere attributen waar die vaak mee afgebeeld wordt is de tak van een laurier en een lauwerkrans. Dieren die in associatie worden gebracht met Apollo zijn de raaf, hinde, kraai, wolf en slang.