🍷 Dionysos 🍇 Griekse God Van De Wijn, Vruchtbaarheid & Feesten 🎁

Biografie Dionysos

Geboorte

Dionysos is ontstaan uit een affaire tussen Zeus en Semele, een van zijn priesteressen. Zeus vermomde zich in menselijke gedaante en vertelde haar dat hij Zeus was. Omdat Zeus nog altijd met Hera getrouwd was, zocht hij haar regelmatig stiekem op en gingen ze een geheime verhouding met elkaar aan. Semele werd zwanger van Dionysos, waarop Hera hoogte begon te krijgen van de geheime verhouding. De jaloerse en wraakzuchtige Hera vermomde zich hierop als een oude wijze vrouw en begon een vriendschap met Semele. Toen Semele Hera vertelde dat ze zwanger was van Zeus, begon Hera twijfel te zaaien in haar hoofd. Ze vertelde Semele dat het niet Zeus was die haar opzocht, maar gewoon een normale man die zich voordeed als Zeus. Hoewel Semele ervan overtuigd was dat het Zeus was, kreeg ze toch haar twijfels. Daarom zou ze de volgende keer als ze Zeus zag om een gunst. Zeus antwoordde hierop dat hij elke gunst van haar zou inwilligen, waar ze ook om vroeg. Semele vroeg aan Zeus om hem zijn ware gedaante aan haar te laten zien, zodat ze zeker wist dat het Zeus was. Wat ze echter niet wist was dat een mens een god in zijn ware gedaante niet kan zien, omdat ze verbranden door de gloed. Zeus probeerde Semele nog op andere gedachten te brengen, maar het mocht niet baten. Semele werd verteerd door een ontstoken vlam toen ze hem eenmaal zag. 

Ondanks dat Semele verbrandde wist Zeus Dionysos snel uit haar te krijgen, waarop hij Dionysos in zijn dijbeen vast naaide. Toen Dionysos eenmaal sterk en groot genoeg was gaf Zeus nogmaals geboorte aan Dionysos, waardoor die ook wel de tweemaal geboren god wordt genoemd. 

Ontsnappen aan de wraak van Hera

Hera nam vaker wraak op buitenechtelijke kinderen van Zeus. Daarom gaf Zeus Dionysos in het geheim aan Silenus, een van de oudste centauren, en de nimfen van Nysa. Hier zou hij onbezorgd kunnen opgroeien. Later zou hij worden overgebracht naar zijn tante, de zus van Semele, Ino. Zij zou de zorg over Dionysus uiteindelijk op zich nemen met haar man Athamas. Hera had echter hoogte gekregen dat zij Dionysos opvoedde en maakte ze krankzinnig, waardoor ze zich uiteindelijk in de zee zouden storten. Uit medelijden veranderde Zeus hen in zeegoden vlak voordat ze in het water stortten. 

De uitvinding en verspreiding van wijn

De belangrijkste associatie van Dionysos was zijn rol als god van de wijn. Volgens een mythe was hij degene die wijn had uitgevonden. Na zijn uitvinding van de wijn zou Dionysos gaan rondzwerven over de wereld en zou hij wijn hebben geïntroduceerd aan alle beschavingen waar hij langs kwam. Hij zou de bewoners van het oude Griekenland het gehele proces van wijn maken hebben geleerd zodat ze het voortaan ook zelf konden maken. Tijdens deze reizen zou hij veelal vergezeld worden door zijn eigen cult van Maenaden en saters.

Dionysos wordt ontvoerd door piraten

Tijdens een van zijn reizen over het vasteland zit Dionysos rustig aan de kust van de zee, voor zich uit te staren. Hij wordt gezien door een aantal zeemannen, die vermoeden dat hij een prins is. Daarom willen de zeemannen hem gevangen nemen, zodat ze losgeld voor hem kunnen krijgen. Alleen de stuurman, Akoites, herkent de god en waarschuwt zijn bemanning om hem niet mee te nemen. De bemanning luistert echter niet, waarop ze Dionysos proberen vast te binden. Geen enkel touw kon de god echter vastbinden, waarop Dionysos in een leeuw veranderde en iedereen aan boord, behalve Akoites, vermoordde. Er waren enkele bemanningsleden die op tijd van boord sprongen; zij werden in dolfijnen veranderd. 

Dionysos en Ariadne

Wellicht dat je Ariadne van een andere mythe in de Griekse mythologie kent. Ariadne was namelijk degene die het zwaard en de draad aan de Griekse held Theseus gaf, waarmee hij de Minotaurus zou doden en zijn weg uit het labyrint wist te vinden. Theseus zou met Ariadne trouwen maar zou haar later achterlaten, waarop Dionysos zijn kans greep. Hij maakte van Ariadne zijn vrouw, en Ariadne zou voortaan als onsterfelijke door het leven gaan als Dionysos zijn vrouw. 

Dionysos reist af naar de onderwereld

Dionysos was een van de weinige die een reis naar de onderwereld ondernam en daarvan terugkwam. Hij deed dit om zijn moeder, Semele, terug te halen uit de onderwereld en haar een plek op Olympus te bezorgen. Om haar terug te halen zou hij Kerberos (Cerberus), de driekoppige hond die de onderwereld bewaakt, moeten bedwingen. Herakles hielp Dionysos om Kerberos te bedwingen waarop Dionysos Semele terug bracht naar de levende wereld. Hierop zou ze vervolgens op Olympus verblijven. 

Dionysos haalt Hephaistos naar Olympus

Toen Hera geboorte gaf aan Hephaistos vond ze hem zo afschuwelijk dat ze hem vanaf Olympus de zee in gooide, waardoor Hephaistos voor altijd mank zou zijn. Hephaistos zinspeelde op wraak en zou op latere leeftijd een gouden troon voor Hera hebben gemaakt. Toen Hera hier in ging zitten, sloot de troon zich om Hera heen en hield haar gevangen. Niemand, zelfs Zeus, kreeg haar vrij. Daarom besloot Zeus aan Dionysos te vragen om Hephaistos naar Olympus te halen zodat hij Hera kon bevrijden. Hoewel Hephaistos er eerst geen oren naar had, wist Dionysos hem te overtuigen om een wijntje met hem te drinken. Een wijntje werden twee wijntjes, twee wijntjes werden er drie en uiteindelijk wist Dionysos een dronken Hephaistos te overtuigen om terug te keren naar Olympus om Hera te bevrijden. Als dank kreeg Hephaistos de hand van Aphrodite en werden zowel Dionysos als Hephaistos officieel als Olympische goden benoemd.

Mythes met Dionysos

Koning Midas

De mythe van koning Midas is tegenwoordig een bekend verhaal. Naar verluidt had hij de leermeester van Dionysos, de centaur Silenus, gered toen deze te veel gedronken had. Midas had Silenus geholpen en gastvrij ontvangen, waarop Dionysos zo dankbaar was jegens Midas dat hij beloofde om een wens van Midas in vervulling te laten gaan. Koning Midas, die dacht dat geluk van rijkdom kwam, besloot om te wensen dat alles wat hij aanraakte in goud veranderde. En zo geschiedde; Dionysos vervulde Midas zijn wens en vanaf nu zou alles wat hij aanraken in goud veranderen. Midas kwam er echter al vrij snel achter dat goud en rijkdom hem niet gelukkig maakte; hij kon niet meer eten en drinken en veranderde zijn dochter per ongeluk in een gouden standbeeld. Midas kwam erachter wat voor stomme wens hij had gedaan en vroeg Dionysos om zijn gave weer af te nemen. Dionysos stuurde hem naar de rivier, waarna hij de gave van zich af moest spoelen in de rivier. Hierop verloor Midas zijn gave en zou die een simpelere levensstijl gaan hanteren. Dionysos zou ook de dochter van Midas weer terug veranderen naar een vrouw van vlees en bloed. 

Lycurgus

Hoewel Dionysos veelal voor plezier en feesten stond, moest je hem de woede niet om de hals halen. Hier kwam Lycurgus, koning van Thracië, helaas voor hem iets te laat achter. Toen Lycurgus ter ore kwam dat Dionysos en zijn volgelingen, de Maenaden en saters, zich op zijn land bevonden om de cult van Dionysos te verspreiden, probeerde hij hen ofwel te verjagen ofwel gevangen te nemen. Als reactie hierop maakte Dionysos Lycurgus krankzinnig, waardoor die zijn zoon voor een volwassen klimop aanzag. De klimop was heilig voor Dionysos, waardoor Lycurgus besloot deze om te hakken. Wat die echter niet doorhad was dat die zijn eigen zoon in stukken hakte. Daarmee was voor Dionysos de kous echter nog niet af; hij besloot heel Thracië onvruchtbaar te maken totdat Lycurgus gestraft zou worden voor zijn daden. Hierop zouden de inwoners van Thracië Lycurgus in vieren laten delen door paarden. 

Pentheus

In de tijd dat Dionysos zijn cult aan het verspreiden was, duldde hij geen tegenspraak. Bij Lycurgus niet, maar ook bij Pentheus niet. Pentheus was de koning van Thebe die de cult van Dionysos had verbannen. Uit wraak besloot Dionysos om alle vrouwen van Thebe naar de berg Cithaeron te brengen om de rituelen van zijn cult uit te voeren. Pentheus zijn eigen moeder, Agave, was hier ook bij aanwezig. Dionysos zou Pentheus vervolgens er ook heen hebben gelokt. De vrouwen zagen dat Pentheus in een boom hen bespiedde en zagen hem, door Dionysos, aan voor een wild dier. Hierop besloten ze Pentheus naar beneden te trekken, hem aan stukken te scheuren en hem te offeren aan Dionysos. Zijn moeder zou de eerste zijn die hem had aangevallen. Toen eenmaal bekend werd dat de vrouwen Pentheus in plaats van een wild dier aan stukken zouden hebben verscheurd zouden ze allemaal verbannen worden uit Thebe. 

Liefdesaffaires van Dionysos

Als de uitvinder van wijn en god van het theater en feesten zal het niet verbazen dat Dionysos er meerdere liefdesaffaires had. Hoewel hij getrouwd was met Ariadne, weerhield dit hem niet om meerdere liefdesaffaires aan te gaan met zowel godinnen als mensen. Toch ging dat, in tegenstelling tot veel andere mannelijke goden, vaak met wederzijdse toestemming. Wellicht dat de drank hier een belangrijke rol in vervult 😉.

Ariadne: Toen Theseus Ariadne verliet, sloeg Dionysos toe en maakte van Ariadne zijn vrouw. Ariadne werd onsterfelijk gemaakt door Dionysos en zou samen met hem op Olympus verblijven. Er zijn verschillende verhalen over hoeveel kinderen ze precies zouden krijgen, maar in totaal zijn er 13 mogelijke kinderen uit het huwelijk voortgekomen.

Althaea: De Griekse koning Oeneus had wijn leren maken van Dionysos, waarvoor hij hem dankbaar was. Toen hij merkte dat Dionysos een oogje had op zijn dochter, Althaea, besloot hij net te doen of hij heilige rituelen uit ging voeren, zodat Dionysos tijd met zijn dochter door kon brengen. Uit deze affaire zou Deianeira ontstaan, die later de vrouw van Herakles zou worden. 

Ampelus: De Griekse mythologie schuwde mannen die op mannen vielen niet. Ampelus was een prachtige sater die een verhouding had met Dionysos. Naar verluidt voorzag Dionysos zijn dood. Ampelus zou op een dag de godin Semele uitdagen door op een stier te rijden en zichzelf te vergelijken met haar. Semele werd boos waarop ze een paardevlieg op de stier af stuurde, die de stier prikte. De stier raakte in paniek, gooide Ampelus van zich af en zou hem vervolgens vertrappen. Uit verdriet zou Dionysos Ampelus in de eerste wijnstok hebben veranderd en zou hij het bloed van Ampelus in wijn hebben veranderd. 

Aphrodite: Dionysos zou een zeer korte verhouding hebben gehad met Aphrodite, godin van de liefde. Ze zouden een kind hebben gekregen: Priapos. Omdat Aphrodite ontrouw was geweest, besloot Hera om het kind te vervloeken en hem ontzettend lelijk te maken en een veel te grote penis te geven. Priapos zou de god van planten, tuinen en vee worden. 

Aura: Aura was een titaan die net als Artemis als maagd door het leven ging. Ze begon zichzelf te vergelijken met Artemis, waardoor Artemis op wraak zinde. Artemis liet Eros (Cupido) een liefdespijl op Dionysos afvuren, die verliefd werd op Aura. Dionysos wist dat hij de maagdelijke Aura nooit op een normale manier voor zich kon winnen, waarop hij haar wijn vergiftigde en haar verkrachtte. Toen Aura wakker werd wist ze dat ze haar maagdelijkheid verloren was, maar wist ze niet door wie dit was gebeurd. Uit woede vermoordde ze alle herders in de omgeving. Aura was zwanger geworden van een tweeling. Een van de kinderen at ze op, het andere kind zou worden gered door Artemis. Aura stortte zich uiteindelijk in de rivier Sangarios waarop Zeus haar veranderde in een waterbron. 

Beroe: Beroe was de dochter van Aphrodite en Adonis. Door de liefdespijlen van Eros raakten zowel Poseidon als Dionysos verliefd op haar, waardoor ze haar beide voor zich probeerde te winnen. Poseidon en Dionysos zouden een strijd met elkaar aangaan, die zo heftig zou worden dat Zeus moest ingrijpen. Hoewel Beroe met beiden het bed zou delen, zou Poseidon uiteindelijk als winnaar uit de strijd komen en zouden zij samen eindigen. Zeus zou Dionysos in het gareel houden zodat hij zich niet meer met Beroe zou bemoeien.  

Nicaea: Net als Aura was Nicaea een maagd waar Dionysos zijn oog op had laten vallen. Ze ging niet op de avances die Dionysos maakte, waarop Dionysos het water in de rivier waar ze altijd uit dronk in wijn veranderde. Terwijl ze dronken was, maakte Dionysos gebruik van haar en verkrachtte hij haar. Samen zouden ze een kind krijgen: Satyrus, de oudste van alle saters.

Kenmerken Dionysos

Beschrijving van de god Dionysos

Dionysos heeft verschillende kanten aan zijn persoonlijkheid kleven. Hij kon feestelijk, gezellig en verleidelijk zijn, maar kon daarnaast ook wraakzuchtig zijn. Zeker wanneer mensen verhinderden dat Dionysos zijn cult onder de mensen kon verspreiden. Mede door Hera had hij geen gemakkelijke start in het leven. Hij is de enige god van Olympus die zich onder de mensen begaf en hier zijn cult verspreidde, wat hem een unieke en herkenbare god maakte. In het oude Griekenland was Dionysos een minder belangrijke god dan dat die later zou worden. Dit komt doordat feesten, theater en wijn uiteindelijk een steeds belangrijkere rol spelen onder de inwoners van Athene. De Grieken omschreven hun goden vaker met menselijke eigenschappen. Goden en godinnen hadden, net als mensen, zowel goede als slechte eigenschappen. Dionysos was hier geen uitzondering op. 

Uitbeelding en attributen

Dionysos kon op twee manieren worden uitgebeeld. Eerder werd hij afgebeeld als een oude man met een volle baard, terwijl die later juist als jonge god met lange haren werd afgebeeld. Een ding is zeker; je kan hem bijna altijd herkennen met de wijnstokken en druiven die bijna altijd bij hem werden afgebeeld. Zijn attributen waren een staf (de Thyrsus), een drinkbeker en een kroon van klimop. Ook zag je zijn volgelingen vaak bij hem afgebeeld: saters en de Maenaden.