🌽 Demeter 🌾 Griekse Godin Van De Landbouw & Oogst 🌾

Biografie Demeter

Geboorte

Demeter is het tweede kind van de titanen Rhea en Kronos. De vader van Demeter, Kronos, was de heerser over de titanen die voor Olympische goden over de wereld heersten. Ouranos, de vader van Kronos, had een voorspelling gedaan tegenover Kronos dat een van zijn kinderen hem van de troon zou stoten. Uit angst dat de voorspelling uit zou komen, besloot Kronos om al zijn kinderen, waaronder Demeter, direct op te eten nadat ze geboren waren. Alleen Zeus, als zesde en laatste kind geboren, wist hier door een list van Rhea aan te ontsnappen. Hierdoor kon Zeus een volwassen god worden, waarop hij besloot om Kronos uit te dagen. Hij vermomde zich als wijnschenker van de titanen en stopte vergif in het drankje van Kronos. Hierdoor braakte Kronos al zijn kinderen, waaronder Demeter, uit. Doordat Zeus hen gered had uit de maag van hun vader zwoeren alle broers en zussen (Demeter, Hestia, Hera, Poseidon en Hades) trouw aan Zeus en zouden ze met zijn allen de strijd aangaan tegen hun vader. Hier kwam de titanenstrijd (Titanomachy) uit voort.

Titanenstrijd

Tijdens de titanenstrijd namen Demeter, Hestia, Hera, Poseidon, Hades en Zeus het tien jaar lang op tegen Kronos en zijn leger van titanen. Veel van de verhalen en geschriften over de titanenstrijd zijn verloren gegaan, waardoor het niet zeker is hoe groot de rol van Demeter in de titanenstrijd was.  Wel weten we hoe het eindigde: Zeus zou afreizen naar Tartaros en daar de cyclopen en Hekatoncheiren – reuzen met 50 hoofden en 100 handen – bevrijden. De cyclopen maakte wapens voor de drie broers: voor Zeus zijn bliksemschicht, voor Poseidon zijn drietand en voor Hades zijn helm der onzichtbaarheid. Hera en haar twee zussen zouden geen speciale wapens hebben gekregen. Hiermee wisten ze uiteindelijk de titanen te verslaan en werd Zeus benoemd als oppergod.

Iasion en Demeter

Demeter zou slechts enkele liefdesverhoudingen kennen. De eerste grote liefde van Demeter, Iasion, zou geen god zijn, maar een gewone, sterfelijke man. Volgens een mythe zou Demeter haar oog op Iasion hebben laten vallen tijdens de bruiloft van Kadmos en Harmonia. Ze zou hem tijdens de bruiloft hebben weggelokt van de andere feestgangers en in een omgeploegd veld de liefde met hem hebben bedreven. Wat ze echter niet wisten was dat Zeus een oogje op Demeter had. Toen ze terugkwamen op de bruiloft zou Zeus hebben gezien dat Demeter haar gewaad onder de modder zat, waaruit hij zijn conclusies zou hebben getrokken. Zeus was jaloers en doodde Iasion met een bliksemschicht. Demeter zou echter al zwanger zijn van een tweeling van Iasion: Ploutos, de god van de rijkdom, en Philomelus, god van de akkerbouw. 

Poseidon en Demeter

Onder de goden kwam het wel vaker voor dat broers en zussen het bed met elkaar deelde. Zo werden Hera en Zeus man en vrouw, en zouden Poseidon en Demeter een kortstondige verhouding met elkaar hebben gehad. Het is niet helemaal duidelijk of Demeter moedwillig deze relatie aanging of dat ze simpelweg verkracht werd door Poseidon. Wat wel duidelijk is dat Poseidon zijn oog als eerste op Demeter liet vallen. Demeter veranderde zichzelf in een merrie om aan hem te ontsnappen. Hierop veranderde Poseidon zichzelf in een hengst, waarop hij ofwel de liefde met haar bedreef, ofwel haar verkrachtte. Gezien ze beiden de vorm van een paard hadden aangenomen, was het een logisch gevolg dat Demeter van een bekend paard uit de Griekse mythologie zou bevallen: Arion. Ook zouden ze samen een dochter krijgen, Despoina. 

Zeus en Demeter

Zeus had altijd een oogje op Demeter gehad. En het was wederzijds; Demeter had ook altijd verlangens naar Zeus toe. Het was dan ook niet gek dat de twee uiteindelijk samen zouden komen voor een korte affaire. Ze zouden samen een dochter, Persephone, krijgen. Persephone was Demeter haar favoriete dochter. Ze spendeerde al haar tijd met haar en waakte constant over haar. Tot Persephone op een dag op een onverklaarbare wijze verdwenen was.

De ontvoering van Persephone

Wat Demeter niet wist was dat Hades zijn oog op haar dochter Persephone had laten vallen. Hij wist echter dat Demeter, beschermend als ze was ten opzichte van haar dochter, nooit toestemming zou geven om Persephone naar het dodenrijk af te laten dalen. Daarom besloot Hades om naar de vader van Persephone, Zeus, te gaan. Hij vroeg Zeus toestemming om Persephone te ontvoeren zodat hij haar tot zijn vrouw kon maken. Zeus ging akkoord. Terwijl Persephone in een weiland bloemen aan het plukken was verscheen Hades uit een kloof in de aarde op zijn strijdwagen en nam hij Persephone razendsnel mee naar de onderwereld. Demeter had nog geen idee dat Hades haar had meegenomen. Toen Demeter er eenmaal achter kwam dat Persephone van de aardbodem was verdwenen, begon ze een zoektocht naar haar dochter. 

De zoektocht naar Persephone

Demeter was van verdriet verscheurd door de plotselinge verdwijning van haar dochter. Door haar verdriet verwaarloosde ze haar taken als godin van de landbouw, waardoor er een winter en hongersnood onder de mensen ontstond. Desondanks bleef ze op aarde zoeken naar haar dochter. Hier kwamen verschillende verhalen uit voort.

Ascalabus

Demeter zocht vanaf zonsopkomst tot zonsondergang naar haar dochter. Zonder iets te drinken of rust te nemen. Niet gek dat ze moe en uitgedroogd was aan het einde van de dag. Uiteindelijk zag ze een klein huisje, waar ze op de deur klopte en om wat water vroeg. Een oude, lieve vrouw deed open en gaf Demeter wat te drinken. Dorstig als Demeter was dronk ze. Ondertussen zat er een brutale jongen, Ascalabus, naar Demeter te kijken en noemde haar hebzuchtig omdat Demeter zo gulzig aan het drinken was. Demeter werd woest en gooide het laatste beetje drank over Ascalabus heen, waarop hij in een salamander veranderde. 

Phytalus

Tijdens haar zoektocht kwam Demeter overal op aarde. Toen ze in Attica rondzwierf werd ze zeer gastvrij ontvangen door de koning van aldaar, Phytalus. Hij ontving haar in zijn eigen huis, gaf haar eten en drinken en gaf haar een slaapplek. Uit dank zou Demeter Phytalus en de inwoners van Attica de vijgenboom hebben gegeven. Ook zorgde ze ervoor dat Phytalus een plek verdiende in het Elysion. 

Colonthas

Niet iedereen ontving Demeter even vriendelijk tijdens haar zoektocht. Colonthas nam haar niet op in zijn huis en toonde haar ook geen enkel teken van respect, ondanks de protesten van zijn dochter. Zijn dochter Chtonia wou haar juist opvangen en haar te eten en drinken geven. Uit woede stak Demeter Colonthas zelf en zijn huis in brand. De dochter Chtonia zou ze naar de stad Hermione brengen. Hier zou Chtonia een tempel in naam van Demeter maken. 

Plemnaios

Demeter zou als godin ook in verband met de geboorte worden gebracht. Dit komt mede doordat ze tijdens haar zoektocht bij Plemnaios, de koning van Korinthe, terechtkomt. Alle kinderen die Plemnaios en zijn vrouw  zouden hebben gekregen zouden, nadat ze gehuild hadden, zijn gestorven. Daarom besloot Demeter, mede omdat ze goed ontvangen werd door het koppel, de geboorte van het volgende kind van hen te begeleiden. Hier werd Orthopolis uit geboren, die gezond ter wereld kwam. Orthopolis zou uiteindelijk de volgende koning van Korinthe worden. 

Helios vertelt Demeter de waarheid

Demeter had de hele aarde doorzocht op zoek naar haar dochter, maar had haar niet kunnen vinden. Hierop besloot ze verder te zoeken tussen de sterrenstelsels, waar ze ook niet verder kwam. Als laatste poging besloot ze langs de titaan Helios, de zonnegod, te gaan. Helios had alles gezien en vertelde Demeter de waarheid; dat Hades Persephone had meegenomen naar de onderwereld. Demeter stortte zich in verdriet omdat ze wist dat ze machteloos was. Uit dit verdriet kwam een verschrikkelijk koude winter tevoorschijn die maar niet ophield. Door de winter groeide niets meer; de ontevredenheid onder de mensen nam toe en er ontstond een grote hongersnood. Het bleef maar aanhouden, waarop Zeus besloot dat hij actie moest ondernemen om de mensheid te redden. Hierop gebood Zeus Hades om Persephone terug te brengen naar de aarde.

Persephone keert terug: het ontstaan van de seizoenen

Hades gaf gehoor aan Zeus, onder een voorwaarde: Persephone moest nog een laatste avondmaal met hem afnemen. Zeus ging akkoord. Tijdens het avondmaal at Persephone ofwel vier ofwel zes granaatappelpitten. Wat ze echter niet wist was dat iemand die iets in de onderwereld had gegeten, niet meer terug kon keren. Voor elke granaatappelpit die Persephone had gegeten moest ze een maand per jaar terugkeren naar de onderwereld. Hierdoor moest ze elk jaar of vier of zes maanden in de onderwereld spenderen. Elke keer als Persephone terugkeerde uit de onderwereld was Demeter dolgelukkig, waaruit de lente ontsprong. Elke keer dat Demeter weer afscheid moest nemen van haar dochter omdat ze moest terugkeren naar de onderwereld, werd ze ongelukkig en verdrietig, waaruit de winter ontsprong. Middels deze mythe gaven de Grieken een verklaring voor hoe de seizoenen waren ontstaan. 

Demeter neemt wraak

Demeter was, net als de meeste andere goden, wraakzuchtig wanneer haar iets niet zinde. In haar geval was dit meestal wanneer iemand zich bemoeide met haar dochter. Zo stortte ze de mensheid in een winter en hongersnood toen haar dochter Persephone ontvoerd was. Er waren echter ook andere momenten dat Demeter haar wraak nam op andere. Hieronder enkele mythen waarin Demeter wraak neemt. 

Minthe

Minthe was, voordat Persephone in beeld kwam, de minnares van Hades. Toen Hades eenmaal met Persephone was, zette hij haar opzij. De jaloerse Minthe begon hierop te beweren dat ze zowel knapper als leuker was dan Persephone en dat Hades haar binnenkort aan de kant zou schuiven en in zou leveren voor haar. Dit had ze niet moeten doen; Demeter werd zo hierop zo kwaad dat ze Minthe in een muntplant veranderde. De bekende muntplant wordt tegenwoordig veel gebruikt om thee van te maken. Dit is een goed voorbeeld van hoe de Grieken middels mythen probeerden te verklaren wat de oorsprong van iets was. 

Ascalaphus

Ascalaphus was degene die alle andere goden moest informeren dat Persephone een granaatappelpit in de onderwereld had gegeten. Hierdoor was Persephone gebonden aan de onderwereld. Hoewel het spreekwoord “Don’t shoot the messenger’’ hedendaags geldt, kende Demeter deze uitspraak toentertijd nog niet. Ze was zo kwaad op Ascalaphus dat ze hem onder een zware rots in de onderwereld begroef. Tijdens een van zijn taken moest Heracles de onderwereld betreden, waarop die de steen wegrolde en Ascalaphus bevrijdde. Demeter haar wraak was echter nog niet voldaan; ze veranderde Ascalaphus hierop in een uil. De uil wordt om deze reden vaak afgebeeld bij Hades. 

Sirenen

Sirenen zijn bekende wezens uit de Griekse mythologie. Ze zijn vooral bekend van de Odyssee, waar Odysseus zich aan een paal op een schip laat vastbinden zodat hij het gezang van de wezens aan kan horen. Naar verluidt waren het echter eerst normale nimfen en metgezellen van Persephone, die vaak met haar op pad zouden gaan. Ook op de dag dat Persephone ontvoerd was door Hades. Hoewel volgens de mythe niemand Persephone had zien verdwijnen, verweet Demeter de nimfen dat ze geen goed toezicht op Persephone hadden gehouden en dat ze daardoor had kunnen verdwijnen. Hierop veranderde Demeter de nimfen in sirenen, wezens met het lichaam van een vogel en het hoofd van een vrouw. De sirenen zouden later meermaals in verschillende mythen nog een (kleine) rol vervullen. 

Erysichthon

Erysichthon was de zoon van koning Triopas. Op een dag wou hij een nieuwe eetzaal bouwen, waarvoor hij hout nodig had. Hij besluit om de heilige bomen van Demeter om te hakken. Demeter is woest en straft hem Erysichthon met een onstilbare honger. Wat Erysichthon ook eet, verzadigt geen enkele maaltijd hem en blijft hij maar honger hebben. Zo veel honger dat hij uiteindelijk alles verkoopt om eten, eten en nog eens eten te halen; zijn honger wordt echter nog steeds niet gestilt. Uiteindelijk heeft hij niets over behalve zijn dochter Mestra. Hij besluit ook zijn dochter te verkopen. Mestra heeft eerder echter de gave van Poseidon gekregen om in dieren te veranderen, waarop Mestra in een dier verandert en terugkeert naar haar vader. Haar vader verkoopt haar vervolgens meermaals opnieuw, waarop ze elke keer weer als een ander dier terugkeert bij haar vader. Erysichthon zijn honger kan echter maar niet gestild worden, waarop die uiteindelijk zichzelf opeet. 

Kenmerken Demeter

Beschrijving van de godin Demeter

Als je aan de godin Demeter denkt, kom je al gauw bij verzorging en moederliefde uit. Het grootste gedeelte van al haar mythes gaat over haar zoektocht naar haar dochter Persephone, waar ze er alles aan probeert te doen om haar te vinden. Ook is ze heel erg verzorgend jegens de aarde. Dankzij haar groeien gewassen en komt de lente weer op waardoor planten en gewassen weer opnieuw gaan groeien. Ze kon, net als elke god, wraakzuchtig zijn, maar dit was in de meeste gevallen alleen in een reactie op wanneer iemand iets slechts had gedaan. 

Uitbeelding en attributen

Demeter werd op tekeningen altijd afgebeeld als een volwassen vrouw met een kroon op haar hoofd. Bij haar wordt bijna altijd graan afgebeeld, als teken dat ze de godin van de landbouw en graan was. Ook zie je vaak de hoorn des overvloeds, brood en een fakkel bij haar afgebeeld. Haar heilige planten waren tarwe, gerst en papaver en het dier dat vaak bij haar werd afgebeeld was een slang. Haar dochter Persephone werd ook vaak naast haar afgebeeld.