🌔 Artemis 🌒 Godin Van De Maan En De Jacht 🏹

Biografie

Geboorte

Artemis is de tweelingzus van Apollo en de dochter van Zeus en Leto. Voordat Zeus met Hera zou trouwen, hadden hij en Leto een verhouding. Zeus had echter een oogje op Hera en wist haar op een listige manier voor zich te winnen, waarop Hera en Zeus in het huwelijksbootje zouden stappen. Leto was echter al zwanger geraakt van Zeus. Ondanks dat Leto al zwanger was voordat Hera en Zeus samen waren, was Hera jaloers en wraakzuchtig ten opzichte van Leto. Hera probeerde op elke manier te verhinderen dat Leto op een veilige manier kon bevallen van haar kinderen. Ze verbood alle landen om Leto op te nemen en onderdak aan haar te verlenen en stuurde de slang/draak Python achter Leto aan om haar te doden. Op zoek naar een veilige plek om te bevallen kwam Leto uiteindelijk op het eiland Delos terecht, dat noch als land noch als eiland beschouwd werd, waardoor ze er veilig kon bevallen. Artemis kwam als eerste op de wereld. Artemis was direct betrokken bij haar moeder en hielp haar mee met de bevalling van haar tweelingbroer Apollo. Door deze daad zou Artemis later in verband worden gebracht als de godin van de bevalling. 

De zes wensen van Artemis

In tegenstelling tot haar broer Apollo, die vlak na zijn geboorte Ambrosia zou eten waardoor die heel snel opgroeide, zou Artemis op een (voor een god) normaal tempo opgroeien. Hera zou niet meer achter de tweeling aankomen, zij had het enkel gemunt op Leto toen ze zwanger was. Hierdoor kregen Artemis en Zeus ook contact. Toen Artemis drie jaar was zat ze bij haar vader Zeus op schoot en vroeg hem om zes wensen van haar te vervullen:

1. Om voor eeuwig maagd te blijven
2. Om meer namen dan haar broer Apollo te krijgen zodat ze zichzelf duidelijk van hem kon onderscheiden
3. Om de cyclopen een pijl, boog en jacht tuniek voor haar te laten maken
4. Om via haar licht in de wereld te brengen (wat ze zou doen middels het maanlicht)
5. Zestig nimfen als haar metgezellen die haar o.a. zouden helpen voor haar jachthonden te zorgen
6. Dat ze op alle bergen op aarde kon leven en op jacht kon gaan

Zeus kon de charme van de jonge Artemis niet weerstaan en besloot al haar wensen in te willigen. Deze wensen zouden de basis vormen van het karakter van Artemis, wat je in veel mythen herkenbaar terug ziet komen. 

Artemis en Apollo tegenover de reus Tityus

Tityus was een reus die volgens sommige verhalen de zoon van de moeder van de aarde Gaia was en volgens sommige verhalen een zoon van Zeus. In opdracht van Hera probeerde Tityus Leto te verkrachten terwijl ze onderweg was naar het orakel van Delphi. Apollo en Artemis kwamen snel in actie, waarop Apollo Tityus met een regen aan pijlen doorboorde en doodde. Als straf voor zijn daad zou Tityus in Tartaros worden bestraft voor zijn daad; hij werd uitgestrekt tegen de grond vastgemaakt, waarop twee gieren elke dag zijn steeds weer teruggroeiende lever opaten. De straf die Tityus kreeg doet sterk denken aan dezelfde straf die Prometheus zou krijgen van Zeus. 

De wraak op Niobe

Zowel Artemis als Apollo waren zeer beschermend tegenover hun moeder Leto. Zodra iemand haar aanviel of haar eer aantastte, kwamen ze beiden in actie. Zo ook in de mythe van Niobe, vrouw van Amphion, de koning van Thebe. Niobe was een vruchtbare vrouw en had in totaal twaalf kinderen; zes zonen en zes dochters. Hierdoor werd Niobe iets te vol van zichzelf. Ze kondigde de inwoners Thebe aan om haar te aanbidden in plaats van Leto, die de godin van het moederschap was. Dit omdat zij maar liefst twaalf kinderen op de wereld had gebracht en Leto ‘slechts’ twee kinderen op de wereld had gebracht. Leto was hier uiteraard niet van gediend, waarop ze Artemis en Apollo gebood om haar te wreken. Artemis schoot alle zes de dochters neer en Apollo schoot alle zes de zonen van Niobe neer. Niobe zou zich van verdriet terugtrekken op de berg Sipylos, waar ze na verloop van tijd in steen veranderde. Het wordt gezegd dat haar tranen de grootste rivier van Griekenland zouden vormen, de Acheloös. Op het gebergte is nu nog altijd een beeld van een vrouwengezicht terug te vinden. 

Artemis beschermt haar kuisheid

Een van de belangrijkste onderdelen die veelvuldig terugkomt in de mythen waar Artemis een rol in speelt is haar maagdelijkheid. Ze was niet alleen de godin van de kuisheid, ze was ook de beschermeling van jonge kinderen, voornamelijk vrouwen. Niet alleen Artemis moest maagd zijn, ook al haar volgelingen moesten dit zijn. Ze was tegen alle soorten relaties bij zowel haarzelf als bij haar volgelingen. Wanneer een volgeling van haar in de fout ging, werd ze hiervoor gestraft. Begrijp het echter niet verkeerd; Artemis was niet anti-romantiek of tegen mannen. Ze probeerde zich juist af te schermen van mannen en romantiek om haar eigen kuisheid te beschermen. Hierdoor kon ze haar rol als godin van de jonge vrouwen immers goed vervullen, ze bleef hierdoor zelf ook een jonge vrouw. Allen die Artemis volgde deden hier moedwillig aan mee. De meeste verhalen waar Artemis een rol in speelt gaan dan ook over het beschermen van haar eigen kuisheid of die van een van haar volgelingen. 

Aktaion wordt opgejaagd door zijn eigen honden

Aktaion was een uitstekende jager die veel op jacht ging met zijn jachthonden. Hij was getraind door de centaur Cheiron. Op een dag was Aktaion samen met zijn jachthonden op jacht in het bos. Terwijl hij wat wilde drinken in een beekje, zag hij Artemis en haar nimfen naakt badderen in dat beekje. Aktaion was verbijsterd door de schoonheid van Artemis en bleef haar bespieden. Artemis, die haar kuisheid wou beschermen, was hier uiteraard niet van gediend en besloot Aktaion te bestraffen; wanneer Aktaion ook maar een woord zou spreken zou hij worden veranderd in een hert. Aktaion druipte af, maar hoorde later zijn jachthonden in de verte. Hij schreeuwde naar zijn honden om te laten weten waar hij was, waarop hij in een hert veranderde. Terwijl de arme Aktaion doorhad dat hij in een hert was veranderd, hadden zijn jachthonden dit niet door. De jachthonden verscheurden hem aan stukken. 

Siproites ziet Artemis naakt

Aktaion was niet de enige die het moest ontgelden nadat hij Artemis naakt had gezien. Ook Siproites zag Artemis naakt in het water terwijl hij op jacht was. Artemis zou echter genadig optreden tegen Siproites ten opzichte van Aktaion, ze veranderde hem in een vrouw. Door Siproites in een vrouw te veranderen kwam Artemis haar kuisheid niet in het geding. 

Orion en Artemis

Hoewel Artemis zichzelf had voorgenomen altijd maagd te blijven moest ook zij haar beproevingen doorstaan om dit te verwezenlijken. Hedendaags kennen we Orion als een bekend sterrenbeeld, maar volgens de Griekse mythologie is dit sterrenbeeld niet zomaar ontstaan. Orion was de zoon van Poseidon en een voortreffelijke jager die bijna net zo goed was als Artemis. Nadat hij meerdere keren met Artemis op jacht was gegaan werd zelfs Artemis, de godin van de kuisheid, verliefd op Orion. 

Er zijn verschillende verhalen over de manier waarop Orion zou sterven, maar het meest voorkomende verhaal is dat Orion opschepte dat hij alle dieren op aarde zou opsporen en zou doden. Gaia, moeder van de aarde, was bang dat Orion zijn woorden ook in daden om zou zetten en zond een schorpioen op Orion af om hem te doden. De schorpioen slaagde, maar Orion wist de schorpioen ook ten val te brengen. Uit verdriet zou Artemis Zeus vervolgens vragen om Orion op te nemen onder de sterren. Zeus nam zowel Orion als de schorpioen op in het sterrenstelsel als tegengestelde sterrenbeelden; de een komt op als de ander onder gaat. 

In een ander verhaal had Apollo in de gaten dat Artemis verliefd was geworden op Orion en wilde hij haar maagdelijkheid beschermen. Middels een list liet hij Orion midden in de zee zwemmen, waarop hij aan Artemis vertelde dat zij het zwarte object dat op zee was nooit kon raken. Artemis, niet wetende dat dit Orion was, wou haarzelf bewijzen en schoot direct een pijl door het hoofd van Orion. Uit verdriet zou ze Orion in een sterrenbeeld veranderen. Later zou ze ook wraak nemen op Apollo, door een van zijn geliefden, Chione, van een pijlenregen te voorzien. 

Artemis neemt wraak

Hoewel Artemis de godin van de jonge vrouwen was, was ze lang niet altijd zo lief als ze eruitzag. Ze kon meedogenloos zijn wanneer iemand iets uithaalde wat haar niet zinde, ongeacht of het een van haar eigen volgelingen was of niet. In veel verhalen neemt ze dan ook wraak op iemand die iets bij haar had uitgehaald.  

Callisto

Artemis was verantwoordelijk voor meerdere sterrenbeelden aan de hemel. Waar ze al had gezorgd voor Orion en de schorpioen, zou ze ook zorgen voor de grote en de kleine beer. Hoe dit ontstond? Doordat Zeus zijn oog liet vallen op een van Artemis haar volgelingen, Callisto. De nimf Callisto was een van Artemis haar trouwe volgelingen vanaf het begin. Ze ging samen met Artemis op jacht en zwoer Artemis eeuwige trouw door niet te trouwen en maagd te blijven. Zeus had echter zijn oog op haar laten vallen en had andere plannen met haar. Hij verleidde of verkrachtte haar (er zijn meerdere versies van het verhaal) waarop ze zwanger raakte van een zoon, Arcas. Uit schaamte voor het verliezen van haar maagdelijkheid durfde Callisto het voorval niet te melden aan Artemis, waarop ze zich weer aansloot bij de jacht. Toen ze echter gingen baden in de beek kon Callisto haar zwangerschap niet meer verbergen, waarop Artemis haar verbande van haar jachtgezelschap. 

Voor Callisto hield de ellende hiermee echter nog niet op. Hera was jaloers en wraakzuchtig ten opzichte van Callisto omdat haar schoonheid Zeus ertoe had verleid vreemd te gaan. Ze verandert Callisto in een beer. Waar Callisto voorheen samen met Artemis jaagde op wilde dieren, was zij nu degene waarop gejaagd werd. Zeus kreeg medelijden met Callisto en stuurde Hermes eropuit om ervoor te zorgen dat hun zoon, Arcas, veilig ter wereld kon worden gebracht. Arcas werd geboren als mens en groeide veilig op bij de nimf Maia. Arcas werd een groot jager en trof vijftien jaar later zijn moeder Callisto als beer. Niet wetende dat het zijn moeder was, stond Arcas op het punt om zijn moeder neer te schieten. Zeus greep uit medelijden wederom in en zowel Callisto als Arcas werden in een sterrenbeeld veranderd: de kleine en de grote beer. 

Iphigenia

Iphigenia was de dochter van Agamemnon, een Griekse koning en legeraanvoerder voor de Grieken tijdens de Trojaanse oorlog. Vlak voordat hij en zijn vloot uit zouden varen, op weg naar Troje, was Agamemnon op jacht geweest waar hij een hert had neergeschoten. Na het neerschieten van het hert beweerde hij dat hij beter in de jacht was als Artemis. Dit zinde Artemis allerminst, waarop ze een stormende wind stuurde toen Agamemnon uit wou varen naar Troje. De Griekse vloot kon hierdoor niet vertrekken naar Troje, waarop ze haastig naar een oplossing zochten. Een adviseur van Agamemnon, Calchas, vertelde hem dat Artemis boos was wegens zijn bewering en gaf hem het advies om zijn dochter, Iphigenia, aan Artemis op te offeren voor een gunstige wind. En zo geschiedde; Iphigenia werd onder valse voorwendselen opgehaald om haar te offeren aan het altaar. Artemis kreeg echter medelijden met haar, waarop ze op het laatste moment Iphigenia verwisselde met een hinde op het altaar om haar te redden. Artemis zou Iphigenia vervolgens onsterfelijk maken.

Artemis en Hippolytus – de wraak op Aphrodite’s Adonis

Niet alleen vrouwen aanbaden Artemis, ook mannen. Hippolytus was zo’n man, een jonge prins die alleen Artemis aanbad. Hij leefde net als Artemis een celibaat leven. Hippolytus minachtte Aphrodite omdat zij het tegenovergestelde van celibaat is; Aphrodite moedigt liefde en vruchtbaarheid juist aan. Dit schoot in het verkeerde keelgat bij Aphrodite, waarop ze besloot wraak te nemen op Hippolytus. 

Ze liet Hippolytus stiefmoeder, Phaidra, verliefd worden op de jonge prins. Hippolytus wou echter niks weten van een relatie, laat staan met zijn stiefmoeder, waarop Phaidra uit liefdesverdriet besloot zichzelf van het leven te beroven. Ze liet een brief achter waarin ze Hippolytus valselijk beschuldigde haar verkracht te hebben en dat ze niet verder kon leven met dit schandaal. Hippolytus zijn vader, Theseus, zond uit woede zijn zoon de dood in door Poseidon, van wie hij drie gunsten had wegens een eerder voorval, een zeemonster op Hippolytus af te laten sturen die zijn paarden zo erg liet schrikken dat ze hem de dood in jagen. Artemis was hier zo verdrietig om dat ze Asklepios vroeg om Hippolytus weer tot leven te brengen, wat hij zou doen. Toen Hippolytus weer tot leven was gekomen weigerde hij zijn vader te vergeven, waarop hij naar Aricia vertrok. Daar zou hij later koning worden en wijdde hij het gehele gebied aan Artemis. 

Artemis was de daad van Aphrodite jegens een van haar volgers echter niet vergeten en besloot wraak te nemen op Aphrodite. Ze stuurde een wild zwijn af op Aphrodite haar geliefde, Adonis, waarop het wilde zwijn hem doorboorde met zijn slagtanden. 

Chione

Ondanks dat Artemis een eeuwige maagd was, hechtte ze veel waarde aan haar schoonheid. Wanneer iemand haar schoonheid betwist, zoals in het verhaal van Chione, nam ze wraak op diegene. Chione was de dochter van Daedalion en groeide op als een prachtige vrouw. Ze genoot van de interesse van meer dan duizend mannen, maar enkele goden kregen ook een oogje op haar. Op een nacht zouden zowel Hermes als Apollo Chione bezoeken, waarop ze zwanger werd van een tweeling. Een kind was van Hermes en een kind was van Apollo. Chione kreeg het iets te hoog in haar bol na het bezoek van de twee goden op dezelfde nacht, waarop ze beweerde dat ze mooier en eerlijker was dan Artemis. Artemis riep woest  “je zult mijn daden leuker vinden’’, waarop ze een pijl door de tong van Chione vuurde. Chione stierf, waarop haar vader zo verdrietig was dat hij besloot van een klif te springen. Vlak voordat hij op de grond terecht kwam veranderde Apollo hem uit medelijden in een havik. 

Aura

Aura was een titaan, metgezel van Artemis, dochter van Okeanos, en godin van de lichte wind en zachte ochtendbries. Net als Artemis was ze een uitmuntende jaagster en was ze ontzettend trots op het feit dat ze maagd was. Het ging echter mis toen ze zichzelf begon te vergelijken met Artemis. In haar hoogmoed beweerde ze dat het lichaam van Artemis te vrouwelijk was om een echte maagd te zijn, waarmee ze insinueerde dat Artemis helemaal geen maagd was. Vervolgens verkondigde ze dat zij een beter figuur had voor iemand die de maagdelijkheid vertegenwoordigde. Artemis was beledigd en wou wraak nemen, waarop ze contact opnam met Nemesis, de meedogenloze godin van gerechtigde wraak. 

Nemesis vond de wraak gerechtigd en gaf opdracht aan Eros (Cupido) om een liefdespijl op Dionysos af te vuren, die op slag verliefd werd op Aura. Dionysos wist echter dat hij Aura nooit op een normale manier voor zich kon winnen, waarop hij haar wijn vergiftigde en haar verkrachtte. Toen Aura wakker werd wist ze dat ze haar maagdelijkheid verloren was, maar wist ze niet door wie dit was gebeurd. Uit woede vermoordde ze alle herders in de omgeving. 

Aura was door de verkrachting zwanger van een tweeling, die na een zware bevalling werd geboren. Ze had echter geen gevoelens voor haar kinderen, waarop ze een van haar kinderen opat. Artemis, die zag wat er gebeurde, besloot het andere kind te redden van haar eigen moeder. Aura stortte zich vervolgens in de rivier Sangarios waarop Zeus haar veranderde in een waterbron. 

Kenmerken Artemis

Beschrijving van de godin Artemis

Aan de hand van haar mythes kan je Artemis omschrijven als een knappe, jong uitziende godin. In veel van haar verhalen spelen de jacht en haar maagdelijkheid een zeer belangrijke rol. Artemis kan boogschieten, beschermt de jonge vrouwen en hielp bij de bevalling van kinderen. Ook was ze samen met Apollo zeer beschermend tegenover haar moeder Leto. Daarentegen is ze ook te omschrijven als zeer wraakzuchtig; als iemand iets deed wat haar niet beviel zou diegene daar ook zeker voor gestraft worden. Of het nu een god, een mens of een van haar volgelingen was; zodra iemand tegen de haren van Artemis in streek, moest deze het ontgelden. De Grieken omschreven hun goden vaker met menselijke eigenschappen. Goden hadden, net als mensen, zowel goede als slechte eigenschappen. Artemis was hier geen uitzondering op. 

Uitbeelding en attributen van Artemis

Artemis werd vaak uitgebeeld als een eeuwig jonge vrouw die er krachtig uitzag. Je ziet de pijl en boog bijna altijd bij haar terug en ze draagt bijna altijd een jacht tuniek dat tot kniehoogte kwam. Ook zie je bij veel werken van haar een hert veelvuldig terugkomen, wat haar heilige dier was. Naast het hert werden de beer en het zwijn met Artemis geassocieerd. Dit zijn typische dieren die je in het wild tegenkomt en die geschikt zijn voor de jacht. Haar heilige boom was de cipres. 

Tempel van Artemis

Artemis was onder de Griekse oudheid een van de meest vereerde godinnen. Er zijn verspreid over heel Griekenland ontzettend veel tempels, altaren en heiligdommen teruggevonden waarin Artemis vereerd wordt. Het bekendste hiervan is de tempel van Artemis. Dit was het grootste tempelgebouw van de oudheid en wordt tot een van de zeven oude wereldwonderen gerekend. De tempel was 110 bij 60 meter breed! De tempel van Artemis kent een lange geschiedenis, waarin die meerdere keren herbouwd moest worden. Rond 700 voor Christus werd de tempel verwoest door een overstroming, in 356 voor Christus werd die gedeeltelijk verwoest door een brand en in 262 voor Christus werd die verwoest door de Goten. Uiteindelijk zou de tempel vanwege de opkomst van het christendom zijn religieuze waarde verliezen en werd die in 401 na Christus afgebroken. Hedendaags is enkel de fundering en een zuil overgebleven, de rest van de opgegraven brokstukken zijn te bewonderen in het Brits museum in Londen.