De god van de handel, wegen, reizigers, diefstal en sluwheid, herauten en diplomatie, taal en de boodschapper van de goden. Hermes wordt meer dan genoeg taken toebedeeld in de Griekse mythologie. Je kan Hermes beschrijven als een god die alles wat hij oppakte direct goed kon. Een manusje van alles dus. In de Griekse mythologie speelt Hermes in ontzettend veel mythen een rol. Hij wordt vaak ingeschakeld om een probleem op te lossen, een boodschap te brengen en soms om mee te vechten. Ook helpt hij Hades en begeleidt hij de zielen van de doden naar de onderwereld toe. Hoewel Hermes een van de meest genoemde goden is in alle mythen over de Griekse mythologie, speelt hij in de meeste mythen slechts een kleine bijrol. Er zijn weinig mythen die specifiek over Hermes alleen gaan. Hermes werd vaak afgebeeld als een knappe, jonge god met gevleugelde schoenen. Hij droeg vaak de cadeceus bij zich, een herautenstaf die door twee slangen omwikkeld was en aan de top gevleugeld was. In de Romeinse mythologie staat Hermes ook wel bekend als Mercurius.
Biografie Hermes
Geboorte & opgroeien
Hermes is de zoon van een verhouding tussen Zeus en de berg godin Maia. Doordat hij een god was groeide hij snel op en bleek hij al snel over verscheidene talenten te beschikken. Naar verluidt werd hij in de ochtend geboren en kroop hij dezelfde middag al uit de grot waar hij geboren werd. Toen hij uit de grot kroop, kwam hij een schildpad tegen. Hij verwijderde het beest uit het schild, bespande het schild met snaren en vond hierdoor de lier uit. Op dezelfde dag in de avond reisde hij af naar Piera. Hier zag hij een groep runderen die de god Apollo onder zijn hoede had. Hij stal de runderen en gaf alle runderen laarzen, zodat ze geen sporen achter zouden laten en Apollo er niet achter kon komen dat Hermes de runderen had gestolen. Vervolgens reisde hij met de runderen weer terug naar de grot waar hij geboren was. Daar offerde hij vervolgens twee van de runderen op aan de goden. Een bewogen eerste dag op de wereld dus 😉.
Uiteindelijk wist Apollo middels de herder Battus te achterhalen wie de runderen had gestolen en wist hij Hermes te traceren. Hij was woest omdat zijn runderen waren gestolen. Toen hij echter aankwam vergat hij al zijn boosheid, doordat hij Hermes op zijn lier zag en hoorde spelen. Apollo was zo onder de indruk van het instrument dat hij vroeg om de lier cadeau te doen aan hem. De slimme Hermes ging akkoord, als hij in ruil de runderen van Apollo mocht behouden. Uit deze ruil zou de handel zijn ontstaan en doordat Apollo de lier kreeg zou hij onder andere de god van de muziek worden. De halfbroers zouden uiteindelijk een zeer goede relatie met elkaar krijgen.
De Olympiërs tegenover Typhon
Typhon is ook wel bekend als de vader van alle monsters, die hij samen kreeg met zijn vrouw Echidna. Het was een afschrikwekkende vuurspuwende draak met honderd koppen, die nooit sliep. Typhon werd door zijn moeder Gaia erop uitgestuurd om Zeus en zijn Olympische goden te verslaan, als wraak op hoe hij de titanen had behandeld. Tijdens zijn eerste poging lukte dit aardig; de meeste goden hadden geen antwoord op de kracht van Typhon. Alleen Zeus durfde het tegen hem op te nemen, waarbij al zijn pezen in zijn handen en voeten er werden uitgerukt, waardoor die al zijn krachten verloor. Typhon plaatste de pezen van Zeus in een beer, in de hoop dat deze nooit meer gevonden zouden worden. De sluwe Hermes had dit echter door en wist samen met Pan de pezen van Zeus terug te stelen uit de beer. Vervolgens plaatste ze de pezen ongezien terug in Zeus, waarop deze weer op volle kracht ten strijde kon trekken. Zeus wist Typhon te verslaan, waarop er geen twijfel meer bestond wie over hemel en aarde zou heersen.
Hermes: boodschapper van de goden & begeleider van reizigers
Nadat Hermes Zeus heeft geholpen met het verslaan van Typhon wordt hij een vertrouweling van hem. Zeus benoemt Hermes tot zijn persoonlijke boodschapper en wijst hem een plek op Olympus toe, waar hij ook als de boodschapper van de Olympische goden wordt benoemd. Ook zou Hermes de taak krijgen om reizigers te begeleiden. Niet alleen in de levende wereld; hij moest ook de zielen van de doden naar de onderwereld van Hades begeleiden. Hermes zou daarnaast verschillende soorten talen aan de mensheid hebben geleerd.
Hermes tegenover Argus
Als vertrouweling van Zeus kreeg Hermes vaak taken toegedicht om problemen van Zeus op te lossen. Zeus was in dit geval weer eens verliefd geworden op iemand; een priesteres van Hera, genaamd Io. Zeus had haar het hof gemaakt, maar veranderde Io voordat Hera erachter zou komen in een koe. Hera was echter niet op haar achterhoofd gevallen en vroeg de koe aan Zeus als gift. Zeus kon hierop natuurlijk geen reden vinden om dit te weigeren, waarop hij de koe aan Hera gaf. Hera zou Io vervolgens laten bewaken door Argus, een honderdogig monster (hier komt het spreekwoord iets met argusogen bekijken vandaan). Zeus kreeg medelijden met Io en gaf Hermes vervolgens de opdracht om Io, nog altijd in de gedaante van een koe, te laten ontsnappen en Argus te doden. Hermes volbracht zijn taak succesvol; Hermes doodde Argus en Io wist dankzij hem te ontsnappen. Uit dank voor de dienst van Argus zou Hera al zijn honderd ogen op een pauw hebben geplaatst, zodat hij altijd middels een pauw herdacht zou worden.
Pandora
Zeus had aan Hephaistos de opdracht gegeven om de eerste vrouwelijke mens te maken om wraak te nemen op Prometheus, die het vuur naar de mensheid had gebracht. Hermes zou haar uiteindelijk Pandora noemen. Alle goden zouden haar vervolgens eigenschappen geven. Zo zou Athena haar leren weven en gaf haar intelligentie en Aphrodite gaf haar schoonheid. In opdracht van Zeus moest Hermes Pandora echter ook minder goede eigenschappen geven. Hermes gaf haar spraak, plantte schaamteloze gedachten in haar en gaf haar een bedrieglijke aard. Uit al deze eigenschappen kreeg Pandora iets wat geen enkel ander mens destijds nog had: nieuwsgierigheid. Zeus gaf Pandora een kruik mee met daarin natuurrampen en ongelukken verstopt. Hij drukte haar op het hart om deze nooit open te maken. Deze kruik zou ook wel bekend staan als de doos van pandora.
Hermes kreeg vervolgens de opdracht van Zeus om Pandora mee te nemen naar Prometheus, zodat die deze tot zijn vrouw kon maken. Prometheus wist echter dat een gift van de goden nooit zonder gevolgen was, en wees haar af. Hierop nam Hermes Pandora naar de broer van Prometheus, Epimetheus, die haar tot zijn vrouw maakte. Ondanks de waarschuwingen die Zeus had gegeven, nam de nieuwsgierigheid die Hermes Pandora had gegeven het van haar over. Ze opende de kruik, waardoor allerlei rampen zich over de wereld verspreidden. Hongersnood, ziekte, aardbevingen en oorlog. En dat allemaal door een simpele eigenschap die Hermes Pandora had gegeven: nieuwsgierigheid.
Hermes bevrijdt Ares van de Aloadae giganten
Otus en Ephialtes waren een tweeling en zonen van Aloeus en Iphimedeia. Ze waren agressief, reusachtig en hadden een prachtig uiterlijk. Ze groeiden maandelijks negen vingers lang groter, waardoor ze uiteindelijk gigantisch groot waren geworden. Ze waren echter ook niet al te snugger. Op een dag wilden ze de goden van Olympus uitdagen. Otus wou Artemis tot vrouw hebben en Ephialtes wou Hera als vrouw hebben. Ze stapelden twee gebergte op elkaar zodat ze Olympus konden bereiken. Ares, die het altijd snel doorheeft wanneer er oorlog of gevechten op de loer liggen, kwam voordat een andere god er weet van had in actie en daagde de twee giganten uit tot een gevecht. Hij werd verslagen door de twee giganten en ze stopte Ares in een bronzen pot, waar hij uiteindelijk 13 maanden opgesloten zou zitten. Gelukkig voor Ares kwam de stiefmoeder van Otus en Ephialtes naar Hermes toe om hem te vertellen waar Ares opgesloten zat. Hermes ging naar de aangewezen plek toe en wist Ares te bevrijden uit de bronzen pot. Uiteindelijk zou Artemis de giganten Otus en Ephialtes weten te verslaan.
Hermes redt callisto en haar zoon
Callisto was een nimf die onderdeel was van de jacht van Artemis. Dat betekende dat ze, net als Artemis, celibaat door het leven zou moeten. Zeus had echter een oogje op Callisto gekregen en ze werd zwanger van een zoon. Artemis kwam er hierdoor achter dat Callisto geen maagd meer was en verbande haar van de jacht. Hiermee hield het nog niet op voor Callisto; de jaloerse en wraakzuchtige Hera wilde wraak op haar nemen vanwege de ontrouw van Zeus jegens haar. Terwijl ze nog zwanger was, veranderde Hera Callisto in een beer. Zeus had medelijden gekregen met Callisto en zond Hermes eropuit om te zorgen dat hun zoon Arcas veilig ter wereld kon komen. Hermes gehoorzaamde en zorgde ervoor dat Arcas veilig ter wereld kwam. Hij bracht hem vervolgens naar de nimf Maia, waar die zou opgroeien. Arcas werd een groot jager en trof vijftien jaar later zijn moeder Callisto als beer. Niet wetende dat het zijn moeder was, stond Arcas op het punt om zijn moeder neer te schieten. Zeus greep uit medelijden wederom in en zowel Callisto als Arcas werden in een sterrenbeeld veranderd: de kleine en de grote beer.
Hermes in de trojaanse oorlog
Hermes speelde veel kleine bijrollen in de Trojaanse oorlog. Allereerst begeleidde hij de drie godinnen Athena, Hera en Aphrodite naar Paris, die zijn oordeel zou geven wie hij de knapste godin vond. Hij koos Aphrodite, die hem hierop Helene zou geven als zijn vrouw. Dit was de reden waaruit de Trojaanse oorlog zou zijn ontstaan.
Hermes zelf zou tijdens de Trojaanse oorlog de Grieken steunen. Toen hij echter tegenover Leto, moeder van Artemis en Apollo, op het slagveld kwam te staan, weigerde hij uit respect voor haar met haar te vechten. Ook zou Hermes de koning van Troje, Priamos, nadat zijn zoon Hektor was gedood door Achilles, naar het Griekse kamp hebben begeleid zodat hij kon onderhandelen om het lichaam van zijn zoon terug te krijgen. Ondanks dat hij dus aan de kant van de Grieken stond, stelde Hermes zich altijd open voor onderhandelingen met beide zijden.
Relaties van Hermes
Hermes heeft, voor zover bekend, nooit een vrouw voor langere periode gehad. Wel heeft hij vele geliefden en affaires gehad met andere godinnen, nimfen of mensen. Hiermee had hij ook verscheidene kinderen gekregen; er zijn in totaal meer dan 30 kinderen te herleiden naar Hermes als vader. Net zoals de meeste mannelijke goden maakte Hermes dus meer dan genoeg uitstapjes waarbij hij kinderen verwekte.
Aphrodite
De beeldschone Aphrodite, godin van de liefde, was een lust voor elke god. En dus was het niet gek dat ook Hermes Aphrodite voor zich probeerde te winnen met zijn charmes. Helaas voor hem werd hij echter afgewezen. Hermes was hier zeer terneergeslagen door en voelde zichzelf als een schande. Zeus kreeg hierop medelijden met hem en besloot Hermes te helpen om Aphrodite voor zich te winnen. Zeus stuurde een adelaar eropuit om een sandaal van Aphrodite te stelen toen zij aan het baden was. De adelaar stal de sandaal en bracht deze naar Hermes. Om de sandaal terug te krijgen zou Aphrodite zich aan Hermes moeten onderwerpen, wat ze deed. Samen kregen ze een kind: Hermaphroditus. Een uniek kind, want het was een vrouwelijk figuur met een mannelijk geslachtsdeel. Het woord Hermafrodiet, wat we hedendaags nog steeds gebruiken, is van het verhaal van Hermaphroditus afgeleid.
Penelope
Het is niet helemaal duidelijk of Penelope de vrouw van Odysseus was of dat ze een nimf was met dezelfde naam waar Hermes zijn oog op had laten vallen. Wat wel duidelijk is; Hermes wist Penelope te versieren en ze kregen samen een kind. Dit kind zou Pan, god van de natuur en wildernis zijn. Pan speelt in meerdere mythen in de Griekse mythologie nog een belangrijke rol.
Chione
Chione was de dochter van Daedalion. Ze was naar verluidt zo knap dat ze van de aandacht genoot van meer dan duizend sterfelijke mannen. Maar niet alleen sterfelijke mannen lieten hun oog op haar vallen; zowel Hermes als Apollo waren ook verliefd geworden op de knappe Chione. Hermes en Apollo bezochten Chione allebei op dezelfde nacht waarop ze zwanger werd van een tweeling. Een zoon, Autolycus (de latere grootvader van Odysseus), was van Hermes terwijl de andere zoon, Phillamon, van Apollo afkomstig was. Nadat Chione door twee goden in een nacht was bezocht kreeg ze iets te veel zelfvertrouwen. Ze begon te beweren dat ze knapper was dan Artemis, de godin van de jacht. Artemis strafte vanwege haar uitspraken genadeloos een pijl door haar borstkas.
Aphemosine
Ondanks dat Hermes charmant was, over verscheidene talenten beschikte en een knap uiterlijk had, viel niet elke vrouw voor hem. Aphemosine was een prinses van Kreta die niet toegaf aan de avances van Hermes. Ze vluchtte voor hem en wist aan hem te ontsnappen doordat ze naar verluidt nog sneller was dan hij. Hermes legde hierop een val van pas gestripte huiden waarop Aphemosine uitgleed. Vervolgens zou hij haar hebben verkracht. Voor Aphemosine zou er helaas geen mooi einde bestaan. Toen ze eenmaal aan haar broer vertelde dat ze verkracht was door Hermes, dacht hij dat ze loog en een uitweg zocht voor waarom ze haar maagdelijkheid kwijt was. In zijn woede schopte haar broer haar dood.
Herse
Tijdens een feest ter ere van Pallas Athena werd Hermes verliefd op Herse, dochter van koning Kekrops van Athene. Hij daalde van Olympus af naar de aarde en ging op zoek naar haar. Daar kwam hij eerst Herse haar zus tegen, Aglauros. Hermes verkondigde wie hij was en vroeg aan Aglauros waar haar zus Herse was. Aglauros wilde er echter een slaatje uit slaan en vroeg om goud voor de informatie. Hermes gaf haar het goud, maar Athena was woest dat Aglauros op de dag van haar feest haar zus voor wat goud weggaf. Ze liet een van haar dienaren Aglauros vervloeken waardoor ze constant Herse haar geluk voor zich zag, waar ze zelf depressief van werd. Aglauros ging uiteindelijk voor Herse haar deur zitten om de Hermes zijn toegang te blokkeren. Hermes was boos dat ze haar afspraak niet nakomt, daar hij haar goud had gegeven voor de informatie, en veranderde Aglauros in een steen. Herse en Hermes zouden uiteindelijk een zoon krijgen: Kephalos.
Crocus
Hermes had niet alleen een oogje op vrouwen, maar viel zo nu en dan ook op mannen. Crocus was hier een van. Crocus was een jonge, atletische man en zou de geliefde zijn van Hermes. Ze hielden van sportieve activiteiten ondernemen met elkaar en zouden op een dag zijn gaan discuswerpen. Terwijl Crocus zijn discus aan het halen was, gooide Hermes zijn discus per ongeluk op Crocus, waardoor hij dood neerviel. Uit verdriet en spijt veranderde Hermes het lichaam van Crocus in een Krokus bloem. De mythe doet sterk denken aan het verhaal van Hyacinthus, die ook in een bloem werd veranderd.
Kenmerken Hermes
Uitbeelding en attributen
Hermes werd op twee verschillende manieren afgebeeld: als knappe, atletische, baardloze jongeman of als een oudere man met een baard. Hij werd vaak afgebeeld als reiziger, heraut of herder. Een van de meest herkenbare attributen van Hermes zijn de vliegende schoenen, waarmee hij vliegensvlug door zowel olympus, aarde als de onderwereld kan reizen. Daarnaast heeft hij bijna altijd zijn herautenstaf, de cadeceus, bij zich. Deze is gemakkelijk te herkennen doordat het een staf is die door twee slangen omwikkeld wordt en die aan de bovenkant gevleugeld is. Ook droeg hij vaak een reizigersmantel (een Chlamys) en een Petasos als hoofdbedekking. Zijn heilige dieren waren de schildpad, ram en havik, en zijn plant de krokusbloem.
Beschrijving van Hermes
Aan de hand van zijn mythes kan je Hermes omschrijven als een trouwe bondgenoot die over het algemeen voor rede vatbaar was en goed kon onderhandelen. Hij was zeer getalenteerd en kon verscheidene dingen zeer goed. Daarnaast kon hij ook zeer sluw zijn indien het nodig was. Hermes was zowel geliefd onder de goden als onder de mensen en haalde over het algemeen geen rare streken als god uit. Zoals bijna alle goden in de Griekse mythologie komen ook zijn slechte eigenschappen duidelijk naar voren, zoals in het geval van Hermes het stelen. Desondanks is Hermes een geliefd personage waar in de meeste mythen meer goed dan kwaad uit kwam.